การผสมเกสรมะม่วงโดยใช้แมลงวันและแมลงวันทอง

ต้นไม้บางต้นติดดอกเต็มต้น แต่ไม่ติดผลบางครั้งจะมีติดผลบ้างแต่น้อยเหลืิอเกินเมื่อเทียบกับดอกที่ออก มาให้เราเห็น ดูแล้วไม่สมดุลกัน บางครั้งก็เห็นติดลูกได้เยอะเหมือนกับระยะแรก แต่พอระยะหนึ่ง ก็จะร่วงจนหมด โดยเฉพาะไม้ผลอย่างมะม่วง บางทีลูกติดได้เท่ากำปั้นเด็ก 2 ขวบแล้วก็ยังร่วงหล่นอยู่อีก ปัญหานี้เกิดแล้วก็ได้แต่เดาเอาว่าเป็นโรค หรือเกิดจากแมลงเข้าทำลาย หรือขาดน้ำขาดอาหาร หรือเดาเอาอีกว่าขาดแร่ธาตุบางตัว แต่สิ่งเหล่านี้ก็มีส่วนที่ทำให้เป็นสาเหตุให้เกิดอาการดังกล่าวเหล่านั้น ได้บ้าง แต่ส่วนใหญ่ที่ คุณบุญช่วย วงษ์ษา เจ้าของสวนกลางนาพบเกิดจากการที่ดอกไม่ได้รับการผสมเกสรนั่นเอง

จาก การสังเกตและทดลองของตนเอง เมื่อนำผลที่ร่วงมาผ่าดูพบว่ามะม่วงไม่มีเมล็ด บางลูกมีเมล็ดแต่เป็นเมล็ดลีบ จากความรู้ที่ได้ศึกษาและรับการถ่ายทอดมาว่าถ้าพบเมล็ดในผลมะม่วงไม่มี หรือถ้ามีแล้วเมล็ดลีบ ให้ตั้งข้อสังเกตได้เลยว่า ช่วงมะม่วงออกดอกแล้วแต่ไม่ได้รับการผสมเกสร จึงพยายามคิดวิธีที่จะทำให้ดอกได้ผสมเกสรกันมากกว่านี้ เพราะช่วงเริ่มแรกของการทำสวนกลางนาตรงนี้แมลงอย่าง ชันณรง ผึ้ง ต่อ แตน แมลงภู่ยังมีไม่เยอะ จึงทำให้เกิดปัญญานี้ขึ้น จากแนวคิดและประสบการณ์ตรง ที่เกิดจากการสังเกตเห็นต้นไม้ที่นกหนูตายติดค้างอยู่บนต้นไม้ และเป็นช่วงที่มะม่วงกำลังออกดอกอยู่พอดี และต้นที่มีซากสัตว์ติดอยู่ดังกล่าว ผลผลิตติดลูกดก เมื่อเทียบกับต้นอื่นๆ ที่อยู่ในบริเวณแปลงเดียวกัน ดูแล้วสามารถแยกแยะเกิดข้อแตกต่างอย่างเห็นได้ชัด จากการสังเกตเจาะลึกเพิ่มขึ้นหลายครั้ง จะพบว่าแม้ในต้นเดียวกัน การติดลูกก็ยังแตกต่างกัน เปรียบเทียบได้โดยเฉพาะกิ่งที่มีซากสัตว์ติดอยู่ และกิ่งที่อยู่ใกล้ๆกัน จะติดผลดกเป็นพิเศษ จากการเฝ้าสังเกตช่วงดอกเริ่มแห้ง จะพบเปอร์เซ็นลูกเล็กติดมากกว่าช่อดอกกิ่งตรงข้าม เหตุการเช่นนี้เกิดขึ้นพบบ่อยอยู่เกือบตลอดเวลาทำให้ต้องค้นหาคำตอบให้ได้ และคำตอบของโจทย์นี้ก็คือ แมลงวันช่วยผสมเกสรให้ในช่วงนั้นพอดี เพราะซากสัตว์นี้เองที่ทำให้มีแมลงวัน มาช่วงนั้นเยอะ ดังนั้นการทดลองปฏิบัติอย่างจริงจังต่อเนื่องจึงเกิดขึ้น

เทคนิคการเรียกแมลงวันมาผสมเกสรให้กับมะม่วงช่วงออกดอก คือ เมื่อเห็นมะม่วงเริ่มออกดอกให้เฝ้าสังเกตว่าดอกมะม่วงบานแล้วหรือยัง ถ้าพบว่าดอกกำลังบานให้นำซากสัตว์อย่าง ไส้ปลา หัวปลาที่หาได้ง่ายนำมาใส่กะลา แล้วแขวนไว้ให้รอบต้นมะม่วงหรือในทรงพุ่มของต้นก็ได้ถ้าเอาไปแขวนใกล้ๆ ดอกจะยิ่งดีมาก หรือ ถ้าไม่อยากใช้กลิ่นซากสัตว์ก็ ให้นำผลไม้สุกมาใช้แทนซากสัตวก็ได้วิธีนี้จะทำให้มีแมลงวันอีกชนิดหนึ่งมา ช่วยผสมเกสรได้ คือ แมลงวันทองแต่ต้องระวัง หลังจากพบว่าดอกเริ่มแห้ง ให้รีบนำผลไม้หรือซากสัตว์ที่ใช้ล่อนั้นไปต้มในน้ำเดือด 10 นาที หรือฝังทำลาย การฝังต้องต้องขุดให้ลึกไม่น้อยกว่าหนึ่งไม้บรรทัดลงลงไปในดิน ไม่เช่นนั้นไข่แมลงวันทองจะฟักตัวได้แล้วจะกลับมาทำลายผลไม้ในสวนเราอีก และประโยชน์อีกอย่างของการใช้วิธีนี้คือการได้ควบคุมจำนวนของแมลงวันทองอีก ทางหนึ่งด้วย ที่มา : ศูนย์ทางด่วนข้อมูลการเกษตร *1677 สถานีวิทยุร่วมด้วยช่วยกัน จ.สระบุรี แหล่งอ้างอิง : บุญช่วย วงษ์ษา หมู่ที่11 ต.หนองแก อ.พระพุทธบาท จ.สระบุรี  ศึกษาเกษตรพอเพียงที่เราได้ เกษตรพอเพียงคลับ